Οι άνδρες αγαπάτε τας γυναίκας εαυτών

«Οι άνδρες αγαπάτε τας γυναίκας εαυτών, καθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν και εαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής… ο αγαπών την εαυτού γυναίκα εαυτόν αγαπά… και έσονται οι δύο εις σάρκαν μίαν».

Μέρος 3ον

Στέφανα

Τα στέφανα είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά σύμβολα της ακολουθίας του γάμου, ενώ η χρήση τους μαρτυρείται σε πολλούς λαούς και διάφορες εποχές. Οι Έλληνες, λόγου χάρη, φορούσαν στεφάνια, δεόμενοι για τον ταχύτερο ερχομό της άνοιξης. Στεφανοφορούντες προσέρχονταν και κατά την τέλεση των θυσιών, αφού τ’ άνθη είχαν άμεση σχέση με την επίκληση για τη γονιμότητα. Στεφανωμένος παριστανόταν και ο θεός του γάμου, Υμεναίος. Ο ιστορικός Πλίνιος αναφέρει ότι αρχικά τα στεφάνια προορίζονταν για τις ψυχές των νεκρών και τους εφέστιους θεούς. Με την πάροδο, όμως, του χρόνου η χρήση των στεφανιών έγινε συνώνυμη του αισθήματος της χαράς, της νίκης σε πολέμους ή σ’ αθλητικούς αγώνες, συνδεόμενη ταυτόχρονα με την αναγόρευση ατόμων σε υψηλά αξιώματα ή τη στέψη βασιλέων. Ο συμβολισμός των στεφάνων στη βιβλική και χριστιανική εποχή περνάει σε άλλο επίπεδο. Στο «Άσμα Ασμάτων» βρίσκουμε τον επόμενο στίχο: «εν τω στεφάνω ω εστεφάνωσεν αυτόν η μήτηρ αυτού εν ημέρα νυμφεύσεως αυτού». Το ίδιο σημαντικός είναι κι ένας στίχος από μια προφητεία του Ησαΐα: «Ως νυμφίω περιέθηκεν μοι μήτραν και ως νύμφη κατεκόσμησε κόσμω». Στην Καινή Διαθήκη γίνονται αναφορές στο στεφάνι ως προσφορά σε θυσίες, στεφάνι νίκης και κατήχησης, δικαιοσύνης και ζωής, στεφάνι χρυσό για τους πρεσβυτέρους.

Η σημασία τους

Η γαμήλια χρήση των στεφάνων αποκτά νέο πνευματικό περιεχόμενο εμπνευσμένο από τη ζωή των μαρτύρων. Οι μάρτυρες και οι άγιοι, όπως φαίνεται και από τις εικόνες τους, είναι εκείνοι που για τον «εν Χριστώ» ηρωισμό τους κέρδισαν τον αμαράντινον της δόξης στέφανον». Η θεά Νίκη εκχριστιανίζεται στις κατακόμβες της Ρώμης και το στεφάνι που κρατά στα χέρια της κηρύττει την πνευματική νίκη και τον εσχατολογικό χαρακτήρα της Εκκλησίας. Ο ιερός Χρυσόστομος, που προχώρησε πρώτος σ’ εξήγηση εκ μέρους του Χριστιανισμού για τα στέφανα των νυμφίων, τους δίνει το χαρακτηρισμό «έθος κανονικόν και σύμβολον νίκης», θέλοντας να τονίσει ότι οι νυμφευόμενοι δε νικήθηκαν από την ηδονή. Την ίδια άποψη υποστηρίζει και ο άγιος Συμεών Θεσ/νίκης θεωρώντας τα στέφανα ως πνευματικό έπαθλο που λαμβάνουν οι νυμφευόμενοι «ότι συνάπτονται άσπιλοι και ως την παρθενίαν άχρι του γάμου συντετηρήκασιν». Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος απλά καταγράφει το έθιμο, χωρίς να προβαίνει σ’ ερμηνεία, ενώ ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης χαρακτηρίζει τα στέφανα ως σύμβολα της πνευματικής καθαρότητας των νυμφευομένων και της νίκης αυτών κατά της αμαρτίας. Επίσης, σύμφωνα με τον ίδιο «ο δίγαμος ου στεφανούται», επειδή ακριβώς δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί στις προκλήσεις της σάρκας». Αργότερα, όμως, επεκράτησαν μετριοπαθέστερες αντιλήψεις, γι’ αυτό και σύμφωνα με το μητροπολίτη Ηρακλείας, Νικήτα, (13ος αι.): «η της Μεγάλης Εκκλησίας συνήθεια τα τοιαύτα ου παρατηρείται, αλλά και τοις διγάμοις τους νυμφικούς στεφάνους επιτίθησιν. Και ουδείς ουδέποτε παρά τούτω ενεκλήθη. Πλην ένα ή δεύτερον χρόνον της θείας είργονται κοινωνίας» Σύμφωνα με τον καθηγητή Λειτουργικής, Παναγιώτη Τρεμπέλα, η χρήση στεφάνων στο γάμο συνδέεται άμεσα με τις βασιλικές στέψεις, αφού τα στέφανα δείχνουν τον ηγεμονικό ρόλο που αναλαμβάνουν οι νεόνυμφοι (Γένεσις, Α’ 28- αυξάνεσθε και πληθύνεσθε). Παράδειγμα που δικαιολογεί την παραπάνω άποψη είναι η κατασκευή στεφάνων από άργυρο ή άλλο μέταλλο στην παλαιά Ορθόδοξη Ρωσία. Οι νυμφευόμενοι στέφονται ως βασιλείς- ενδεικτικό της εξουσίας που αναλαμβάνουν- την ώρα που ψάλλεται το «Κύριε, ο Θεός στεφάνωσον αυτούς».

Ιωάννα Δρακωνάκη - 
Κρητσωτάκη, θεολόγος