Ο Άγιος Ιάκωβος ο Απόστολος και «αδελφός» του Χριστού
Ανάμεσα στους μεγάλους Αγίους που τούτες τις μέρες γιορτάζει η Εκκλησία μας είναι και Ιάκωβος ο «αδελφόθεος»- Απόστολος, ιερομάρτυρας και στυλοβάτης της Πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας. Επιλέξαμε λοιπόν να παρουσιάσομε εδώ συνοπτικά το βίο, το μαρτύριο και την προσφορά του στην Εκκλησία. Να πούμε από την αρχή ότι οι Απόστολοι αποτελούν τους θεμελίους λίθους στο οικοδόμημα της Εκκλησίας. Κατέχουν ξεχωριστές θέσεις στο στερέωμά της. Αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες του Κυρίου, συγκλονίστηκαν από το λόγο, τα θαύματα και την όλη παρουσία Του, χάρηκαν τις εμφανίσεις Του μετά την Ανάσταση και έλαβαν την εντολή να κηρύξουν το Ευαγγέλιο σ’ όλη την Οικουμένη.
Μα, ο Άγιος Ιάκωβος είχε περίσσεια ευλογία. Όπως και το προσωνύμιό του («αδελφόθεος») δηλώνει, υπήρξε ένα από τα θεωρούμενα ως αδέλφια του Ιησού (παιδιά του Ιωσήφ από το γάμο του, πριν «μνηστευθεί» τη Θεοτόκο). Άρα, η ζωή του ήταν «ζυμωμένη» με κείνην του Κυρίου. Μετά την Πεντηκοστή ανέλαβε υπεύθυνες δραστηριότητες στην πρώτη Εκκλησία των Ιεροσολύμων. Υπήρξε ο πρώτος επίσκοπός της και Πρόεδρος της Αποστολικής Συνόδου(49 μ.Χ.). Η μύησή του σε όλα τα μυστήρια από τον Κύριο ήταν μια ιδιαίτερη ευλογία. Κι είχε επίγνωση αυτού του ιδιαίτερου πνευματικού πλούτου, γι’ αυτό και καθημερινά αγωνιζόταν να επιβεβαιώνει τη Χάρη, με την κατά Θεόν ζωή του. Θεωρείται ο συγγραφέας της πρώτης Θείας Λειτουργίας, την οποία αργότερα συντόμευσαν, πρώτα ο Μέγας Βασίλειος και μετά ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Στον Άγιο Ιάκωβο ανήκει και η πρώτη από τις επτά Καθολικές Επιστολές της Καινής Διαθήκης. Στο κατανυκτικότατο βιβλίο κάνει λόγο για τους πειρασμούς των χριστιανών, για τη σχέση πίστης και έργων, τη διδασκαλία, τη φιλανθρωπία. Ο λόγος του, «καυστικός» και αυστηρός προς τους πλουσίους, που ζούσαν στη χλιδή και εκμεταλλεύονταν τους φτωχούς- των οποίων «ο μισθός κραυγάζει»- είναι πολύ επίκαιρος σήμερα, που μεγάλα στρώματα του πληθυσμού υποφέρουν και λαοί ολόκληροι λιμοκτονούν, ενώ οι δισεκατομμυριούχοι συναγωνίζονται στις εκδηλώσεις ματαιοδοξίας και αναλγησίας! Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι εδώ θεμελιώθηκε και το Μυστήριο του Ευχελαίου: «ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ’ αὐτὸν ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου» ( Ε΄ 14-15).
Ο Άγιος Ιάκωβος ποίμανε την Εκκλησία των Ιεροσολύμων με δικαιοσύνη, με μεγάλη στοργή, ακλόνητη πίστη και γνήσια αγάπη. Γι’ αυτό εξήγειρε τη μοχθηρία και την κακουργία των Ιουδαίων. Τον συνέλαβαν λοιπόν, τον ανέβασαν στο ψηλότερο σημείο του Ναού κι από κει τον γκρέμισαν, και ενώ ακόμα ήταν ζωντανός, τον αποτελείωσαν με άγριο κτύπημα ροπάλου στο κεφάλι (62 μ. Χ.)! Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή του μαρτυρίου του από τον Ευσέβιο, Επίσκοπο Καισαρείας: «Οι Ιουδαίοι, επειδή απελπίστηκαν για το σχέδιό που κατέστρωσαν εναντίον του Αποστόλου Παύλου, στρέφονται εναντίον του Άγίου Ιακώβου του αδελφοθέου. Του ζητούσαν να αρνηθεί την πίστη στο Χριστό μπροστά σε όλο το λαό. Επειδή όμως αυτός μίλησε μπροστά στο πλήθος με ελευθερία και παρρησία και ομολόγησε ότι ο Σωτήρας και Κύριός μας Ιησούς Χριστός είναι Υιός του Θεού, αυτοί δε μπορούσαν πλέον να ανεχτούν τη μαρτυρία του, καθώς άλλωστε πιστεύονταν από όλους τους ανθρώπους ότι ήταν πάρα πολύ δίκαιος εξ αιτίας της ανωτερότητας της φιλοσοφίας και της θεοσέβειας που έδειχνε στη ζωή του, τον σκοτώνουν, παίρνοντας ως ευκαιρία την έλλειψη εξουσίας»(«Εκκλησιαστική Ιστορία, Βιβλίο Β΄»). Η μνήμη του Αγίου Ιακώβου τιμάται στις 23 Οκτωβρίου και στις 26 Δεκεμβρίου, σε πολλούς δε ναούς τελείται η δική του αρχαιοπρεπής Θεία Λειτουργία. Στο ιερό νησί της Λέσβου υπάρχουν χαριτόβρυτα λείψανά του, ενώ ναοί και ενορίες τον τιμούν με το όνομά του σε Ανατολή και Δύση.
Ο μακαριστός Αρχιμανδρίτης Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης λέει για τον Άγιο Ιάκωβο: «Ήταν μέγας στην πίστη, στην αρετή και στα μαρτυρικά κατορθώματα. Θα λέγαμε ότι υπήρξε υπόδειγμα κοινωνικής ευγενείας…Επίσης, πώς να είμεθα αγαπημένοι, μία εικόνα, μία σκηνή, ένα σπίτι, μία καρδιά, μία αγάπη. Δεν υπήρχε ούτε ένας στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων που να μην τον αγαπά και να μην τον εμπιστεύεται. Ο Θεός θέλει να είμεθα στην καθημερινή μας ζωή τέτοιοι, ώστε να μάς αγαπούν οι άλλοι και να μάς νοιώθουν ευχάριστους. Να μπορούν να επικοινωνούν μαζί μας, να πουν την χαρά τους, την λύπη τους, τα προβλήματά τους. Να νοιώθουν ότι είμαστε καρδιές που ζούμε κοντά η μία στην άλλη και μπορούμε να βοηθούμε ο ένας τον άλλον». Μακάρι, αγαπητοί μου, σε μια εποχή γεμάτη είδωλα, βαρβαρότητα, αδικίες και απιστία, το λαμπρό αστέρι του μεγάλου Αγίου να φωτίζει τις ψυχές και τη ζωή μας, καθώς ψάλλομε και στο Απολυτίκιό του:
«Την χάριν του Πνεύματος, γλωσσοπυρσεύτω πνοή, ως θείος απόστολος, υποδεχθείς τη ψυχή, Ιάκωβε ένδοξε, έλαμψας εν τω κόσμω, ως αστήρ εωσφόρος, έλυσας των ειδώλων, την πολύθεον νύκτα. Και νυν απαύστως δυσώπει, υπέρ των ψυχών ημών».
Νίκος Σιγανός
