ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΟΝΟΣ
Σ’ όλες τις εποχές και σ’ όλες τις κοινωνίες ο ανθρώπινος πόνος αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα. Πολύ δύσκολα μπορεί κανείς να συλλάβει το νόημα, το σκοπό του. Στρέφοντας το βλέμμα στο παρελθόν της ανθρωπότητας, διακρίνουμε αμέτρητα δράματα, περιπέτειες, πολέμους, ασθένειες, δάκρυα, οδύνη. Η μελέτη της ιστορίας λαών και μεγάλων πολιτισμών βεβαιώνει την ύπαρξη θρησκευτικών και κοινωνικών πλαισίων με πράξεις και τελετές, που αποσκοπούσαν στη βοήθεια των μελών της κοινότητας, ώστε να αποδεχτούν ομαλά, φυσιολογικά, την πραγματικότητα του θανάτου. Ο πόθος της αιωνιότητας διαπερνά όλες τις μεγάλες θρησκείες.
Τί απαντάει, όμως, ο Χριστιανισμός στα ερωτήματα σχετικά με τον ανθρώπινο πόνο και τα αδιέξοδα της ανθρώπινης ύπαρξης; Ποια πρέπει να είναι η στάση μας απέναντι στον πόνο και τα συνακόλουθά του; Ήδη, από την Παλαιά Διαθήκη, οι πιστοί άνθρωποι ήξεραν ότι οι ασθένειες, οι δοκιμασίες, η φθορά, ο θάνατος κληρονομήθηκαν ως συνέπειες της Πτώσης των Πρωτοπλάστων. Ο πανανθρώπινος πόθος της αθανασίας, στα θεόπνευστα βιβλία γίνεται πεποίθηση, βάσιμη ελπίδα. Περνάει το μήνυμα της πίστης, ως σχέσης με τον αληθινό, προσωπικό, φιλάνθρωπο Θεό και του ερχομού τους Βασιλείας Του.
Έρχεται, όμως, ο Χριστός ο Μέγας Διάκονος, «ταπεινούμενος δι’ ευσπλαχνίαν», να ντυθεί την ανθρώπινη φύση, με όλες τις ιδιότητές της, εκτός από την αμαρτία. Καταδέχεται να ζήσει τα «αδιάβλητα πάθη»: τον πόνο, τη χαρά, την πείνα, τη δίψα, τη μοναξιά και τις δυσκολίες των ανθρώπων, όπως, ακριβώς, τα βιώνουν αυτοί, μαζί τους. Συγκινείται στη θέα των αρρώστων, των τυφλών, των παραλυτικών. Δακρύζει για το θάνατο νέων και παιδιών, όπως και στην περίπτωση του Λαζάρου. Θεραπεύει αναρίθμητους αρρώστους. Ανασταίνει νεκρούς. Με το μειλίχιο λόγο Του, αλλά και μόνο με την παρουσία και το φιλάνθρωπο βλέμμα Του, γλυκαίνει τις καρδιές των ανθρώπων.
Όταν η ώρα του Θείου Δράματος πλησιάζει, τότε και οι όμορφες μέρες της συναναστροφής του Διδασκάλου με τα πλήθη των πονεμένων και αδικημένων που τον ακολουθούν, τελειώνουνε σιγά-σιγά. Αντικρύζοντας, για τελευταία φορά, από το Όρος των Ελεών την Αγία Πόλη, έκλαψε για την αμετανοησία των κατοίκων της και για την ισοπέδωσή της, που επρόκειτο να συμβεί μετά από μερικά χρόνια. Λίγο πιο κάτω, στον Κήπο της Γεθσημανή, σώζονται μέχρι σήμερα οι αιωνόβιες ελιές, που δίπλα τους κορυφώθηκε η αγωνία του Κυρίου την τελευταία νύκτα Του στη γη. Όμως Εκείνος, υπακούοντας στο θείο θέλημα, ακολουθεί εκουσίως το δρόμο του μαρτυρικού θανάτου. Ως άνθρωπος, ζει την απόλυτη μοναξιά πάνω στο Σταυρό, καθώς κι ο Θεός τον έχει «εγκαταλείψει». Στο τέλος, βγάζοντας μια δυνατή φωνή, παρέδωσε το πνεύμα!
Εδώ αποκορυφώνεται ο ανθρώπινος πόνος. Πεθαίνοντας μαρτυρικά, ο αναμάρτητος, σβήνει τις αμαρτίες μας με το πανάχραντο αίμα Του, που ποτίζει τη γη και την εξαγιάζει. Κατεβαίνοντας, ο Αθάνατος, ως άνθρωπος στον Άδη, φέρνει στους νεκρούς όλων των εποχών την καλή είδηση, πως θα τους ξαναδώσει τη ζωή και τη χαμένη τους ευτυχία. Μια νέα ζωή, μια νέα κοινωνία, χαρίζοντας την Ανάσταση στο ανθρώπινο γένος. Μετά την τριήμερη Ανάσταση, ο Λόγος Του θα φωτίζει τα σκοτάδια του Άδη των ψυχών και των σωμάτων. Θα ενεργεί λυτρωτικός, ελπιδοφόρος. Τώρα πια, οι θλίψεις, οι ασθένειες, τα παθήματα, οι δοκιμασίες των ανθρώπων αποκτούν ένα εντελώς καινούριο, σωτήριο σκοπό.
Θαυμάζουμε τον τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίζουν τον πόνο οι Άγιοι της Εκκλησίας: με θάρρος, υπομονή, αληθινό ηρωισμό. Συγχρόνως, μας δείχνουν πώς κι εμείς μπορούμε να υπομένουμε τις δυσκολίες, τις αρρώστιες, τις δοκιμασίες της ζωής μας, ώστε να ωφελούμαστε πνευματικά. Πώς, από τα άγια βιώματα της κατανυκτικότατης εκκλησιαστικής Λατρείας, θα περάσουμε στα καθημερινά προβλήματα των συνανθρώπων μας. Η αλληλεγγύη έρχεται ως βάλσαμο να απαλύνει τις πληγές των αδελφών μας. Βέβαια, η διδασκαλία, του Χριστού δεν εξαντλείται στην ελεημοσύνη, που μάλιστα, συχνά γίνεται για επίδειξη- φαρισαϊκώς. Προχωρεί πολύ πιο πέρα, φτάνοντας ως την κοινοκτημοσύνη των αγαθών, με τη βίωση της πραγματικής κοινωνίας της αγάπης. Γι’ αυτό και προβάλλει ιδιαίτερα επίκαιρη στις μέρες μας η αναζήτηση προτύπων ζωής, σύμφωνα με τη μακραίωνη Παράδοσή μας: από τη ζωή των πρώτων χριστιανών, ως τους μεγάλους Πατέρες, στων Ελλήνων τις Κοινότητες και στον Ορθόδοξο Κοινοβιακό Μοναχισμό.
Τούτες τις Άγιες μέρες, το βλέμμα της ψυχής μας πηγαίνει ολοένα και περισσότερο προς το ματωμένο Γολγοθά. Μπροστά στο μέγα μυστήριο του «Πάσχοντος Θεού», μα και στα απερίγραπτα ανθρώπινα δράματα, σιωπούμε. Τόσος πόνος, τόσο αίμα να ρέει στην υφήλιο διαρκώς! Μάλιστα, είναι απίστευτος ο αριθμός των χριστιανών που δολοφονούνται σ’ όλη τη γη: 250 κάθε μήνα! («ΚΙΒΩΤΟΣ», αρ.φ.139)). Συμπορευόμενοι με τους πάσχοντες αδελφούς μας, με γνήσια αγάπη, ταπείνωση και σιωπή, μιμούμαστε το Χριστό, ξέροντας πως πριν από μας, Εκείνος έχει εισδύσει στην άβυσσο του ανθρώπινου πόνου, θεμελιώνοντας τη μεταμόρφωσή του σε δρόμο επικοινωνίας μαζί Του και δύναμη σωτηρίας. Μακάρι, με τη Χάρη του Θεού, να έχομε μετάνοια, υπομονή και πολλή προσευχή, ώστε να βιώσουμε σωστά, χριστιανικά, το Πάσχα και να βρούμε το αναστάσιμο Φως!
Νίκος Σιγανός, θεολόγος
